Logopeda radzi

Dla rozwoju mowy ważne jest nie tylko dobre oddychanie i sprawne narządy mowy. Nie mówiłam jeszcze o tak podstawowej funkcji jak słyszenie, możliwość skupienia się na dźwiękach płynących z otoczenia, różnicowania ich, rozumienia ich znaczenia a w końcu ich naśladowania.

---

WWszystkie zaburzenia słuchu wpływają niekorzystnie na rozwój mowy. Chodzi tu nie tylko o ostrość  słuchu, ale zdolność rozpoznawania dźwięków mowy, wysłuchiwania sylab nieakcentowanych, końcówek słów. Brak wzorców słuchowych uniemożliwia powtarzanie słów. W takiej sytuacji  mowa nie rozwija się lub  jej rozwój jest znacznie opóźniony.
    Słuch to zmysł bardzo ważny dla noworodka, a nawet wcześniej dla płodu. Właśnie w  okresie płodowym dziecko otoczone jest dźwiękami. Odbiera bicie serca matki, jej oddechy i głos, a nawet reaguje na samogłoski. Po urodzeniu reaguje silnie na głośne, nagłe dźwięki. Wiele matek obserwuje, że dziecko uspokaja się, kiedy mu śpiewamy albo  kiedy słyszy cichą, melodyjną muzykę. Dzieci, które rozwijają się harmonijnie, same stwarzają wiele okazji do badania dźwięków z otoczenia. Nagminnie wyrzucają z wózka przedmioty, uderzają nimi o różne sprzęty. Mają więc szereg okazji do usłyszenia wielu dźwięków i zrozumienia skąd pochodzą. W pierwszym okresie są nastawione na ich odbiór, a stopniowo chcą je naśladować. Inaczej dzieje się gdy dziecko z trudem się porusza, później rozwija się ruchowo, lub jest mniej aktywne. Nie może samo robić doświadczeń, które dostarczają mu wiedzy o dźwiękach z otoczenia. Dlatego my musimy jak najwcześniej wyrównywać te braki i otoczyć nasze dzieci różnymi dźwiękami oraz uczyć ich znaczenia.
    
    Zaczynamy od najprostszych zabaw: pierwsza zabawka dziecka obok  gryzaka to grzechotka. Często musimy przedłużać zabawy grzechotkami mimo, że rówieśnicy już się przestali nimi bawić. Nasze dzieci potrzebują zawsze więcej powtórzeń  każdej nowej czynności.  Ale  te zabawy możemy wzbogacić o aspekt edukacyjny.

•    Na oczach dziecka wkładamy do blaszanego pudełka klocek plastikowy. Potrząsamy. Naśladujemy dźwięk tuk,tuk, . Wkładamy do pudełka małą piłkę i potrząsamy. Naśladujemy inny dźwięk pu, pu.
•    Przedłużamy uwagę słuchową i wzrokową dziecka przesypując drobne elementy z pojemnika na tackę styropianową, na talerz, metalową miskę. Dziecko obserwuje przesypujące się  ryż, kawę, mąkę, guziki różnej wielkości itp. Słyszy jak  różne materiały wydają inny odgłos. Dotykanie tych   materiałów dodatkowo aktywizuje zmysłu dotyku.

•    Na oczach dziecka wsypujemy do pojemnika ( np. opakowanie po kosmetykach, puszka po piwie, coca coli)   cukier, potrząsamy  i naśladujemy dźwięk (sy,sy), do takiego samego pojemnika wsypujemy fasolę,  potrząsamy mówiąc tu,tu,tu. Starsze dziecko możemy po kilku dniach zabawy poprosić "daj cukier,a potem daj fasolę"). Możemy zależnie od możliwości dziecka, wprowadzać różnicowanie  słuchowe dwóch, trzech, lub większej ilości materiałów . W gabinecie mamy pojemniki z grochem, styropianem, kaszą, płatkami, puszki z orzechami, kasztanami. Ta zabawa powinna uczyć dziecko skupiania się na tym, co robi dorosły, naśladowania jego prostych  ruchów, skupiania  uwagi na dźwiękach i różnicowania go z innymi a także naśladowania. Taka zabawa często powtarzana uczy też nazw wielu materiałów.
•    W domu starajmy się wykorzystać wiele czynności do wzbudzenia  uwagi słuchowej, zainteresowania się odgłosami otoczenia. To, co zdrowym dzieciom przychodzi samo, musimy specjalnie organizować i zwracać dziecku uwagę na to, czego samo nie może dostrzec. 
•    Gotując w kuchni, głośno pomieszajmy coś w garnku. Uderzmy łyżeczką o szklankę a potem kubek metalowy. Włóżmy dziecku do ręki dwie łyżki metalowe. Pomóżmy mu  nimi postukać, zróbmy to z łyżkami drewnianymi.
•    Zademonstrujmy dziecku darcie papieru, szelest różnych rodzajów  papieru  (dziecko obserwuje ruch darcia, słyszy szmer, widzi zmianę papieru po zmięciu). Przeciągnijmy paznokciami po różnych powierzchniach, niech dziecko usłyszy różnicę dźwięków.
•     Nakręćmy  budzik  i  schowajmy za dzieckiem. Obserwujmy czy dziecko szuka go, odwracając głowę w kierunku zegarka. Zachęćmy je do rozglądania się za źródłem dźwięku.
•    Kupmy proste instrumenty (trąbka, harmonijka ustna, bębenek, flet). Zademonstrujmy grę na instrumencie i zachęćmy naszego malucha do grania. W efekcie wielu powtórzeń dziecko będzie umiało  pokazać na którym instrumencie graliśmy, samo udoskonali wydech grając na flecie, czy trąbce. Nawet prosta tekturowa rurka może zastąpić trąbkę. Trąbimy tu, tu,tu,tu- dziecko nas naśladuje.
•    Uwrażliwiamy słuch dziecka przez rozpoznawanie głosów rodziny. Dziecko pokazuje kto zawołał jego imię. Jak zawsze pamiętajmy o nagrodzie. Może to być  pohuśtanie przez osobę, której głos dziecko odgadło, może to być smakołyk od tej osoby itp.
•    Słuchanie nagranych odgłosów  to ulubiona zabawa dzieci  w przedszkolu. Na zajęciach z logopedą bardzo chętnie słuchają  nagrań głosów zwierząt, ludzi, odgłosów otoczenia i przyrody, pojazdów. Dziecko słucha nagrania szczekającego psa , dostaje zabawkę psa lub obrazek psa. Logopeda mówi "pies szczeka". Eksponuje przed oczyma dziecka napis  HAU HAU lub PIES. Logopeda  naśladuje szczekanie zwracając uwagę dziecka również na ruchy swoich ust. Przy tej zabawie pobudzone zostają jednocześnie takie  zmysły jak słuch, wzrok, dotyk., co ułatwi, a może wręcz umożliwi zakodowanie szerszej informacji o psie (wygląd, głos, nazwa). Jeżeli dziecko wiele, wiele razy  słyszało nagrania samo zaczyna naśladować ODGŁOSY.   
•    Przed dzieckiem rozkładamy obrazki pojazdów, dziecko słucha nagrań: pociągu, karetki pogotowia, statku, samolotu i tp. podaje odpowiedni obrazek. rozpoznając po odgłosie pojazd. Pokazujemy wtedy napis np. SAMOLOT  i mówimy "tu jest napisane samolot". Dziecko otrzymuje wówczas dodatkową informację w postaci wyrazu, uczy się dostrzegać takie symbole, jak litery. Zabawy połączone z odsłuchiwaniem nagrań zalecamy wszystkim dzieciom. Ich atrakcyjność polega również na towarzyszeniu dziecku, które czuje, że uwaga dorosłego jest na nim skoncentrowana.
•    Odsłuchiwanie piosenek , zabawy muzyczno-ruchowe są doskonałym ćwiczeniem koordynacji słuchowo-wzrokowo-ruchowej. Ułatwiają też zrozumienie i zapamiętywanie słów. Rytmiczne wyklaskiwanie rytmu piosenek, melodii przydaje się wszystkim dzieciom i stanowi podstawę m.in. podziału wyrazu na sylaby.
•     Dla starszych dzieci świetne są obrazki,  o nazwach różniących się np. tylko jedną literą. Różnicowanie nazwy wymaga już dobrego słuchu mownego,   można je zastosować wtedy, kiedy dziecko słuchowo myli głoski (jeżeli myli l-j podajemy obrazek  "lalka" i "jajka" i prosimy pokaż gdzie lalka, pokaż gdzie jajka .Ważne jest formułowanie pytania nie gdzie jest lalka, gdzie są jajka bo czasowniki jest, są  podpowiadają właściwą odpowiedź)
•    Zachęcam Państwa do korzystania z programów komputerowych dla dzieci. Zawierają one szereg ćwiczeń słuchowych, zawsze popartych obrazem.  Dzieci potrafią długo się nimi interesować, ponieważ składają się z różnych zadań, które można wielokrotnie powtarzać. Do często używanych  w naszych gabinetach logopedycznych i dostępnych na rynku należą  programy "Zwierzaki" i "Socrates".

---

Wróć do spisu treści